راهنمای تخصصی تولید میلگرد و معرفی انواع آن
راهنمای تخصصی تولید میلگرد و معرفی انواع آن
مقدمه
میلگرد یا آرماتور، یکی از اجزای کلیدی در سازه‌های بتنی است که با هدف جبران ضعف کششی بتن به کار می‌رود. استفاده از میلگرد در بتن مسلح، مقاومت سازه را در برابر نیروهای کششی، فشاری، پیچشی و خمشی افزایش می‌دهد. از این‌رو، شناخت دقیق فرآیند تولید میلگرد، استانداردهای رایج و انواع آن، برای مهندسان عمران، مجریان پروژه و خریداران صنعتی، امری حیاتی است.
⸻
مواد اولیه تولید میلگرد
ماده اولیه برای تولید میلگرد، شمش فولادی است که معمولاً از جنس فولاد کم‌کربن یا فولاد آلیاژی می‌باشد. شمش‌ها با مقطع 100×100، 125×125 یا 150×150 میلی‌متر و طول‌های استاندارد 6 یا 12 متری وارد خط تولید می‌شوند.
ترکیب شیمیایی متداول فولاد ST37 و ST52 به شرح زیر است:
عنصر درصد تقریبی
کربن 0.15–0.3٪
منگنز 0.5–1.3٪
سیلیسیم 0.15–0.35٪
فسفر و گوگرد کمتر از 0.05٪
⸻
مراحل تولید میلگرد
- شارژ و پیش‌گرم کردن شمش‌ها
شمش‌ها در کوره‌های شعله‌ای یا القایی تا دمای 1100 تا 1250 درجه سانتی‌گراد پیش‌گرم می‌شوند تا برای نورد آماده شوند.
- نورد اولیه
شمش داغ شده وارد قفسه‌های نورد خشن (رودینگ) می‌شود تا مقطع آن کاهش یافته و به شکل بیلت مدور نزدیک شود.
- نورد میانی و پایانی
بیلت در قفسه‌های نورد میانی و نهایی به‌تدریج به قطر مورد نظر (مثلاً 12 یا 16 میلی‌متر) رسیده و آج‌زنی روی سطح آن انجام می‌گیرد.
- برش
میلگردها با گیوتین هیدرولیکی یا مکانیکی به طول‌های 12 متر یا طبق سفارش مشتری بریده می‌شوند.
- خنک‌کاری
در این مرحله میلگردها بر روی بستر خنک‌کننده قرار می‌گیرند تا با جریان هوا سرد شوند و خواص مکانیکی بهینه حاصل گردد.
- بسته‌بندی و کنترل کیفیت
میلگردها پس از آزمون‌های مکانیکی (کشش، خمش، سختی) و بررسی ترکیب شیمیایی، به صورت بندیل‌بندی شده و برچسب‌دار آماده تحویل می‌گردند.
⸻
انواع میلگرد از نظر شکل و خواص مکانیکی
- میلگرد ساده (A1)
• سطح صاف و بدون آج
• دارای خاصیت شکل‌پذیری بالا
• مناسب برای خم‌کاری، جوشکاری و خاموت‌سازی
• حد تسلیم: حدود ۲۳۰ مگاپاسکال - میلگرد آجدار مارپیچ (A2)
• دارای آج‌های مورب
• مقاومت کششی مناسب
• حد تسلیم: حدود ۳۴۰ مگاپاسکال
• مصرف در بتن مسلح معمولی - میلگرد آجدار جناقی (A3)
• آج به صورت جناقی یا ضربدری
• مقاومت بالا در برابر خمش
• حد تسلیم: حدود ۴۰۰ مگاپاسکال
• مناسب برای ستون و تیرها
• شکل‌پذیری کمتر نسبت به A2 - میلگرد آجدار مرکب (A4)
• دارای آج‌های مرکب و مقاوم‌ترین نوع
• حد تسلیم: بیش از ۵۰۰ مگاپاسکال
• مناسب برای پروژه‌های خاص، مناطق زلزله‌خیز و شرایط بحرانی
• جوشکاری روی آن توصیه نمی‌شود
⸻
استانداردهای تولید میلگرد
میلگردها طبق استانداردهای مختلفی تولید می‌شوند که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
• استاندارد ملی ایران ISIRI 3132
• ASTM A615 / A706 (آمریکا)
• DIN 488 (آلمان)
• BS 4449 (انگلستان)
• JIS G3112 (ژاپن)
⸻
کاربردهای اصلی میلگرد
• تقویت اسکلت بتنی در پروژه‌های ساختمانی
• ساخت پل‌ها، تونل‌ها و سدها
• استفاده در تیر، ستون، دال و فونداسیون
• مقاوم‌سازی سازه‌های موجود
• صنعت قطعه‌سازی و قالب‌گیری
⸻
نکات مهم هنگام خرید میلگرد
1. شناسه حک‌شده روی میلگرد: برند، گرید و سایز باید مشخص باشد.
2. مطابقت با استاندارد ملی: به‌ویژه در پروژه‌های دولتی و نظارت‌شده
3. وزن بندیل: بررسی با جدول وزنی اشتال
4. عدم زنگ‌زدگی یا تاب‌خوردگی: میلگرد سالم نباید آثار خوردگی یا پیچ‌خوردگی داشته باشد.
5. سازگاری با شرایط محیطی: برای مناطق مرطوب، استفاده از میلگرد با پوشش گالوانیزه یا روکش اپوکسی توصیه می‌شود.
⸻
تولیدکنندگان مطرح میلگرد در ایران
• فولاد خراسان (نیشابور)
• ذوب‌آهن اصفهان
• فولاد کویر کاشان
• فولاد میانه
• فولاد شاهرود
• فولاد بناب
⸻
جمع‌بندی
میلگرد از اجزای حیاتی در هر سازه بتنی است و کیفیت آن مستقیماً بر ایمنی و دوام پروژه تأثیر می‌گذارد. درک دقیق فرآیند تولید، آشنایی با انواع و استانداردهای آن، و انتخاب محصول از برندهای معتبر، ضامن موفقیت و امنیت پروژه‌های عمرانی خواهد بود.
