تفاوت میلگرد ساده و آجدار از نظر عملکرد در بتن
تفاوت میلگرد ساده و آجدار از نظر عملکرد در بتن
بررسی علمی و کاربردی نقش میلگردها در سازه‌های بتن‌آرمه
⸻
مقدمه
در سازه‌های بتن‌آرمه، میلگرد نقش ستون فقرات بتن را ایفا می‌کند. اگرچه بتن در برابر فشار مقاومت بالایی دارد، اما در برابر کشش ضعیف است. میلگرد با تحمل نیروهای کششی، این ضعف را جبران می‌کند. میلگردها در دو نوع ساده (Plain) و آجدار (Deformed) تولید می‌شوند، اما تفاوت این دو فقط در ظاهر نیست؛ بلکه عملکرد آن‌ها در بتن، میزان چسبندگی، مقاومت سازه‌ای و نوع کاربردشان نیز متفاوت است. در این مقاله به بررسی کامل تفاوت میلگرد ساده و آجدار از نظر عملکرد در بتن می‌پردازیم.
⸻
۱. تعریف اولیه میلگرد ساده و آجدار
میلگرد ساده
سطحی صاف و بدون شیار دارد. به راحتی در بتن جابه‌جا می‌شود و بیشتر در مواردی استفاده می‌شود که نیاز به چسبندگی بالا نیست، یا در جایی که میلگرد قرار است خم شود یا جوشکاری شود.
میلگرد آجدار
سطحی دارای برجستگی‌ها و شیارهای منظم یا مارپیچ دارد که چسبندگی بیشتری با بتن ایجاد می‌کند. این میلگردها استاندارد سازه‌های بتنی هستند و بیشتر در اسکلت ساختمان‌ها استفاده می‌شوند.
⸻
۲. تفاوت از نظر عملکرد در بتن
ویژگی‌ها میلگرد ساده میلگرد آجدار
چسبندگی با بتن کم – به راحتی از بتن جدا می‌شود زیاد – در بتن قفل می‌شود
مقاومت کششی موثر نسبتاً کمتر به دلیل لغزش بالاتر – انتقال بهتر نیرو به بتن
رفتار در زلزله ضعیف‌تر – مستعد جابه‌جایی مناسب‌تر – دارای پیوستگی مکانیکی
کاربردها ساخت خاموت، سیخ نگهدارنده، مش‌بندی میلگرد طولی، فونداسیون، ستون و تیر
مقاومت در درازمدت کمتر به دلیل احتمال لغزش بالاتر به علت قفل شدن در بتن
⸻
۳. عملکرد چسبندگی: قلب تفاوت‌ها
مهم‌ترین تفاوت میلگرد ساده و آجدار در میزان پیوستگی و اصطکاک بین میلگرد و بتن است.
در سازه‌های بتنی، بارهای واردشده باید از بتن به میلگرد منتقل شوند. اگر سطح میلگرد صاف باشد (میلگرد ساده)، ممکن است تحت بارگذاری لغزش کرده و تنش‌ها را به خوبی منتقل نکند. اما شیارهای میلگرد آجدار مثل قلاب‌هایی عمل می‌کنند که در بتن گیر کرده و انتقال نیرو را بهتر انجام می‌دهند.
⸻
۴. تأثیر در سازه‌های مسلح
• در اسکلت‌های فلزی یا بتنی که تحت بارهای جانبی مثل زلزله هستند، میلگرد آجدار به دلیل عملکرد بهتر در مقاومت در برابر برش و کشش، گزینه استاندارد و الزامی است.
• استفاده از میلگرد ساده در این موارد می‌تواند منجر به شکست سازه در محل اتصال میلگرد و بتن شود.
⸻
۵. نکات اجرایی و انتخاب صحیح
• میلگرد ساده در مواردی مانند خاموت‌گذاری، سنجاقی، نگهدارنده قالب‌ها یا آرماتورهای کم‌تنش توصیه می‌شود.
• میلگرد آجدار باید در تمامی بخش‌هایی که نقش باربر دارند مانند تیر، ستون، پی و دیوار برشی به‌کار رود.
• در صورت نیاز به جوشکاری یا خم‌کاری دقیق، استفاده از میلگرد ساده مناسب‌تر است زیرا دارای انعطاف بیشتری است.
⸻
نتیجه‌گیری
در انتخاب بین میلگرد ساده و آجدار نباید فقط به هزینه یا دسترسی توجه کرد؛ بلکه باید عملکرد مورد انتظار در بتن، نوع سازه، موقعیت میلگرد و بارهای واردشده را در نظر گرفت. میلگرد آجدار به دلیل پیوستگی مکانیکی بهتر، استاندارد جهانی در ساخت سازه‌های بتنی است و نقش کلیدی در استحکام و دوام ساختمان دارد. میلگرد ساده نیز با وجود محدودیت‌ها، در جای خود ارزشمند و کاربردی است.
