میلگرد هم‌بندی در سازه‌های بتنی
میلگرد هم‌بندی در سازه‌های بتنی
نقش، روش اجرا و اهمیت آن در استحکام سازه
⸻
مقدمه
در سازه‌های بتن‌آرمه، میلگردها اصلی‌ترین اجزای مقاوم در برابر نیروهای کششی، برشی و حرارتی هستند. در کنار میلگردهای اصلی (طولی و عرضی)، نوع خاصی از میلگرد به نام میلگرد هم‌بندی یا میلگرد کمکی وجود دارد که اگرچه به‌تنهایی بار اصلی را تحمل نمی‌کند، اما در حفظ انسجام آرماتورها، توزیع تنش، کنترل ترک و یکپارچگی بتن نقش کلیدی دارد. در این مقاله به بررسی کامل کاربرد، اهمیت، انواع و ضوابط اجرایی میلگرد هم‌بندی می‌پردازیم.
⸻
۱. میلگرد هم‌بندی چیست؟
میلگرد هم‌بندی به میلگردهایی گفته می‌شود که با هدف اتصال، نگه‌داشتن و ثابت کردن میلگردهای اصلی در محل موردنظر قبل از بتن‌ریزی به کار می‌روند. این میلگردها معمولاً قطر کم‌تری دارند (۶ تا ۱۰ میلی‌متر) و به صورت افقی یا مورب درون شبکه آرماتور قرار می‌گیرند.
⸻
۲. اهداف استفاده از میلگرد هم‌بندی
هدف توضیح
تثبیت موقعیت آرماتورها جلوگیری از جابه‌جایی میلگرد در زمان بتن‌ریزی
حفظ فاصله استاندارد کمک به رعایت پوشش بتنی و فاصله‌گذاری دقیق
کنترل ترک خوردگی به‌ویژه در دال‌های بتنی، ناشی از تغییرات دما یا جمع‌شدگی بتن
یکپارچه‌سازی شبکه آرماتور اتصال میلگردهای طولی و عرضی به یکدیگر
افزایش کیفیت اجرایی جلوگیری از خم‌شدن یا تغییر شکل شبکه در حین اجرا
⸻
۳. کاربردهای میلگرد هم‌بندی
• دال‌های بتنی (سقف‌ها، کف‌سازی‌ها)
• فونداسیون نواری یا گسترده
• دیوارهای برشی یا حائل
• پله‌ها و رمپ‌های بتنی
• ستون‌های خاص یا قالب‌های بزرگ
⸻
۴. روش‌های هم‌بندی میلگردها
روش هم‌بندی ابزار توضیح
سیم آرماتوربندی (سربندی دستی) انبر یا قلاب آرماتور رایج‌ترین روش، با سیم نازک گالوانیزه
گیره‌های پلاستیکی دست یا گان مخصوص در پروژه‌های سبک یا صنعتی
جوش نقطه‌ای دستگاه جوش فقط در میلگردهای قابل جوش و با مجوز مهندس ناظر
نکته: روش جوشکاری برای میلگردهای با کربن بالا یا در نواحی بحرانی ممنوع است مگر طبق نقشه و استاندارد.
⸻
۵. مشخصات فنی میلگرد هم‌بندی
ویژگی مقدار پیشنهادی
قطر معمولاً ۶، ۸ یا ۱۰ میلی‌متر
فاصله نصب در سقف‌ها بین ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر
پوشش بتنی حداقل ۲.۵ تا ۵ سانتی‌متر بسته به موقعیت
آجدار یا ساده هر دو قابل استفاده، ولی آجدار بهتر درگیر می‌شود
⸻
۶. تفاوت میلگرد هم‌بندی و میلگرد حرارتی
برخی اصطلاح “میلگرد هم‌بندی” را به اشتباه با “میلگرد حرارتی” یکی می‌دانند، اما تفاوت‌هایی دارند:
میلگرد هم‌بندی میلگرد حرارتی
برای نگهداری آرماتورهاست برای کنترل ترک ناشی از حرارت
قبل از بتن‌ریزی استفاده می‌شود در سقف و دال افقی اجرا می‌شود
الزام نقشه ندارد اغلب در نقشه مشخص است
⸻
۷. نکات اجرایی مهم
• هم‌بندی باید به‌گونه‌ای باشد که در زمان بتن‌ریزی، شبکه میلگرد جابه‌جا نشود.
• استفاده از بلوک یا لقمه بتنی برای حفظ فاصله با قالب توصیه می‌شود.
• سرهای میلگرد نباید تیز یا برنده باشد تا باعث آسیب به پوشش بتن نشود.
• بررسی و تایید آرایش هم‌بندی توسط مهندس ناظر قبل از بتن‌ریزی الزامی است.
⸻
نتیجه‌گیری
میلگرد هم‌بندی با وجود ظاهر ساده، از اجزای پنهان اما مهم در اجرای سازه‌های بتنی است. کیفیت اجرا، موقعیت‌یابی دقیق و هم‌بندی اصولی، نقش بزرگی در عملکرد نهایی سازه دارد. رعایت استانداردها، استفاده از نیروهای متخصص و کنترل مستمر در مرحله آرماتوربندی می‌تواند ضامن دوام، ایمنی و عملکرد بهتر سازه در برابر بارها و تنش‌ها باشد.
